Dünya hidrojen
araştırmalarında Türkiye'yi dünyanın merkezi haline getirecek
proje için yıllardır arsa bulunamıyor. BM'nin, projeyi
Türkiye'ye verirken tanıdığı beş yıllık sürenin dolmasına
bir yıl kaldı
01.04.2007
Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Teşkilatı'na
(UNIDO) bağlı Uluslararası Hidrojen Teknolojileri Merkezi (ICHET)
için kurulması gereken ar-ge tesislerine, 4 yıldır arsa verilemedi.
Birleşmiş Milletler'in (BM) "merkezin beş yıl içinde kurulması" koşuluyla
Türkiye'ye verdiği proje gerçekleştirilemedi.
BM'nin verdiği sürenin dolmasına sadece bir yıl kaldığı için, Türkiye'yi dünya
hidrojen araştırmalarının merkezi haline getirecek projenin daha iyi koşullar
sunacak başka bir ülkeye verilmesi riski de ortaya çıktı.
Proje için verilen Sarıyer'deki ilk arsa konusu 2,5 yıl sürüncemede kaldı. Hem
para gelmedi hem de arsanın durumu netlik kazanmadı. Sonunda, "Orada fidan dikilmiş" denilerek
başka arsa seçenekleri sunuldu.
Alibeyköy'deki bir arsanın uygun olduğuna karar verildi. Ancak bu arsanın da
hangi kuruma ait olduğu aylarca netleşmedi. Ardından bir bölümünün davalık olduğu
ortaya çıktı.
Ofisi kurdu ama...
Bu arada projeyi Türkiye'ye kazandırmak için yıllarca uğraşan ve BM'ye kabul
ettirdikten sonra da Miami Üniversitesi'ndeki görevinden izinli ayrılarak üç
yıldır Türkiye'de ICHET ofisinin kuruluş çalışmalarını yürüten Dünya Hidrojen
Enerjisi Konseyi Başkanı Prof. Dr. Nejat Veziroğlu'nun da süresi doldu.
Önümüzdeki günlerde Türkiye'den ayrılacak olan Veziroğlu, Milliyet'e yaptığı
açıklamada, "buruk ayrıldığını" söyledi.
Türkiye'yi merkez yapıyor
Alternatif enerji kaynakları konusunda
dünyanın umut bağladığı en önemli projelerden biri olan hidrojen
araştırmalarında, "Türkiye'yi dünyanın merkezi" haline getiren
projenın 15 yıllık öyküsü, büyük bir olanağın, nasıl riske edildiğini de ortaya
koydu.
1974'te hidrojenin petrolün yerini alacak tek enerji olduğunu, 'Hidrojen Enerji
Sistemi' ve 'Hidrojen Ekonomisi' kavramlarını ortaya atan Prof. Dr. Nejat Veziroğlu,
1980'de hidrojenle ilgili çalışmalarından dolayı BM'ye bağlı Sınai Kalkınma Teşkilatı'na
(UNIDO) danışmanlığını üstlendi ve Dünya Hidrojen Enerjisi Başkanı oldu.
Bu konuda kurulması düşünülen merkez projesinin Türkiye'ye verilmesi için çalışmalara
başladı. 1992'de Ankara'ya gelerek dönemin başbakan yardımcısı Erdal İnönü'den
hem arsa hem de kaynak sözü alan Veziroğlu, yıllarca talipli diğer ülkelerin
hükümetlerinden Türkiye seçeneği konusunda destek aradı.
Kendi binası bile yok
1999'da UNIDO, merkezin İstanbul'da kurulmasını kabul etti. BM ile Türkiye arasında
bir anlaşma imzalanması 4 yıl sonra (21 Ekim 2003) gerçekleşti. Prof. Dr. Veziroğlu
da Miami Üniversitesi'nden 3 yıllık izin alarak Türkiye'ye geldi, bir ofis (ICHET)
kurarak çalışmalara başladı. Ancak aradan dört yıl geçmesine karşın, yer sorunu
çözülemediği için ar - ge merkezi bir türlü kurulamadı. Bu arada Enerji Bakanlığı
bürokratlarının ofis ödeneklerini aksatması da başka bir sıkıntı yarattı.
Ofis kendi binası olmadığı için BEDAŞ binasında çalışıyor.
Arsa tahsisi komedisi
Hidrojen araştırmaları merkezi için önce Sarıyer-Demirciköy'de bir arsa gösterildi.
UNIDO bu arsayı uygun buldu. Bu arsayla ilgili para ve tahsis sorunları üç yıl
süreyle çözülemedi. Sonunda UNIDO-ICHET'e, "Orası olmuyor, başka arsalar gösterelim" denildi.
Yedi arsa yeri bildirildi. Bu arsalar UNIDO uzmanlarınca incelendi ve Alibeyköy
arsasının uygun olduğuna karar verildi. Arsanın tahsisini gerçekleştirmek için
önce sahibi görünen DSİ'ye gidildi. DSİ, "Milli Emlak'a gidin" dedi. Milli Emlak'a
gidildi, ancak kuruluş, 28 Mart'ta bir yazı göndererek, "Burası Milli Savunma'ya
tahsisli" dedi. Böylece arsa konusu bir daha tıkandı. Bu arada başka bir pürüz
daha çıktı. Aynı arsanın bir kısmının davalık olduğu da öğrenildi.
Prof. Dr. Nejat Veziroğlu, "Çok umutlanmıştık, ama yine pürüz çıktı" dedi. Daha
önce kendilerine tahsis edilen Demirciköy'de arazi için de hiçbir yanıt alamadıklarını
belirten Veziroğlu şunları söyledi: "Daha önce önerilen Sarıyer-Demirciköy'deki
arsa bize çok uygundu. Projelerimizi hazırladık, bir yıl boyunca cevap bekledik.
Olumlu ve olumsuz hiçbir cevap vermeden Alibeyköy'deki araziyi önerdiler. Ona
da tamam dedik. DSİ'nin arazisi olarak önerdiler, ama şimdi karşımıza Milli Savunma
Bakanlığı çıktı."
Hidrojen neden önemli?
Hidrojen konusunda tüm dünyada çalışmalar var. Büyük petrol ve otomotiv şirketleri
de bu alanda büyük yatırımlar başlattı. BP İngiltere'de kömürden ucuz hidrojen
ve elektrik üretmek için proje yürütüyor. Texaco, aynı projeyi Amerika'da başlattı.
Bütün otomobil firmaları hidrojenli otomobiller üzerinde çalışıyor. 2020 yılında
10 milyon motorlu taşıtın hidrojenle çalışması planlanıyor. General Motors hidrojen
yakıt piliyle çalışan 100 otomobili bu yıl sonbaharda denemeye alacak. Hidrojenli
yakıt pillerinin kullanacağı bir diğer alan ise cep telefonları. Telefonlar bu
yakıt pilleriyle bir ay şarj etmeye gerek kalmadan kullanılabilecek.
Türkiye, hidrojen kaynağı açısından şanslı bir ülke. Veziroğlu, Karadeniz'in
dünyanın en büyük hidrojen rezervlerine sahip olduğunu belirtiyor.
Veziroğlu'nun hesaplamalarına göre Türkiye 30 yıllık bir programla bütün enerjisini
hidrojenden karşılayacak bir sisteme dönebilir ve ihracatından da para kazanabilir.
Hidrojen, çevreye zararı olmayan en temiz enerji kaynaklarından biri olarak kabul
ediliyor.
Veziroğlu, Amerika'ya dönüyor
Dünyanın en önemli hidrojen uzmanı olarak gösterilen Prof. Dr. Nejat Veziroğlu,
merkezin kurulması için 3 yıllığına geldiği Türkiye'den nisan ayı sonunda ayrılıyor.
Miami Üniversitesi'ndeki görevine geri dönen Veziroğlu, "Gitmeden kampus inşaatına
başlamak istiyordum. Büroksiyi bir türlü aşamıyoruz. Ama yine de böyle bir merkezi
Türkiye'ye getirdik, faaliyetlerini sürdürecek. Sadece Türkiye'de değil, dünyanın
birçok ülkesindeki projelerine devam edecek" dedi.
İçim buruk ayrılıyorum
Merkezi kurmak üzere 3 yıllığına ülkeme gelmiştim. Türkiye'de kurulması için
20 yıldır mücadele ediyorum. Ancak Amerika'daki görevime dönmem gerekiyor. Dönmeden
kampus inşaatını başlatmak istiyordum. Bu konuda içim buruk ayrılıyorum. Sayın
Hilmi Güler bu konuda çok duyarlı.
Ancak bürokratlarının aynı derecede duyarlı olduğunu düşünmüyorum. Bürokrasiyi
bir türlü aşamıyoruz. Küresel ısınmayı önlemenin tek çaresi hidrojen enerjisidir.
Bu konuda dünyada çok büyük mesafeler kat edildi. Hidrojenin geleceğin enerjisi
olduğunun bütün ülkeler ve petrol şirketleri farkında. Hepsi çalışmalar yürütüyor.
Son yıllarda petrol fiyatları artınca kârlar da katlandı. Hidrojene ilgi azaldı,
ama bu geçici. Çok yakında bütün dünya hidrojen enerjisi kullanacak.
MGK
çağırarak brifing aldı
- Prof. Dr. Nejat Veziroğlu, 1974'te "Hidrojen Enerji Sistemi" ve "Hidrojen
Ekonomisi" kavramlarını ortaya attı.
- Veziroğlu, 1980'de, hidrojen çalışmalarından dolayı BM'ye bağlı Sınai Kalkınma
Teşkilatı'na (UNIDO) danışman oldu, Dünya Hidrojen Enerjisi Başkanı seçildi.
1988'de BM'nin bu konuda bir ar-ge ve uygulama merkezi kurması gerektiği
fikrini kabul ettirdi.
- 1991'de merkezin Türkiye'de kurulmasını gündeme getirdi.
- 1992 yılında Ankara'ya gelerek dönemin başbakan yardımcısı Erdal İnönü'yle
görüştü. İnönü hem arsa hem de para sözü verdi.
- Türkiye'den söz alan Veziroğlu, Amerika, Japonya, Çin, Hindistan, Almanya,
Mısır, İtalya, Fransa, Brezilya gibi dünyanın birçok ülkesinde enerji bakanlarıyla
görüşüp merkezin Türkiye'de kurulması için destek istedi.
- 1999 sonbaharında UNIDO Genel Kurulu'na merkezin İstanbul'da kurulma teklifi
sunuldu, oybirliği ile kabul edildi.
- Veziroğlu, Türkiye'ye gelerek dönemin Enerji Bakanı Recai Kutan'ı verdiği
brifingle ikna etti. UNIDO ile anlaşma imzalanmadan hükümet değişti.
- Yeni enerji bakanı Cumhur Ersümer de merkezin İstanbul'da kurulmasını onayladı.
Ancak hükümet yine değişti, Bülent Ecevit başbakan oldu. Bu sefer MGK'ya
davet edilen Nejat Veziroğlu, hidrojenin önemini anlattı. Bu arada Türkiye'de
hükümet yine değişti ve 2002 yılı sonunda AKP hükümeti kuruldu.
- 21 Ekim 2003'te anlaşma nihayet Enerji Bakanı Hilmi Güler ile UNIDO yetkilileri
tarafından Viyana'da imzalandı.
- 19 Mayıs 2004'te faaliyetine Altunizade'de İSKİ binasında başlayan merkez,
araştırma kampusu için arsa arayışına girdi.
- Enerji Bakanlığı tarafından 2004 yılı sonunda Sarıyer Demirciköy'de bir
arazi merkeze önerildi. Yazışmalara başlayan ve kampus planlarını yapan merkez,
bir yıl boyunca yanıt bekledi.
- Sarıyer'deki arazi için olumlu ya da olumsuz yanıt alamayan merkeze bu
sefer yaklaşık iki ay önce Alibeyköy'de 100 dönümlük bir arazi teklif edildi.
- DSİ'ye ait arazi için harekete geçen merkeze, 28 Mart'ta
buranın Milli Savunma Bakanlığı'na tahsis edildiği bildirildi.MİLLİYET
|
|
|
