Alternaturk Ana Sayfa
Norm Enerji Sistemleri
  GÜNEŞ ENERJİSİ   RÜZGAR ENERJİSİ   JEOTERMAL   DALGA ENERJİSİ   HİDROELEKTRİK  BİYOETANOL   ELEKTRİK  BOR  ÇOCUK
       
DÜNYA BOR REZERVLERİ
KİMYASAL ÖZELLİKLERİ
KULLANIM ALANLARI
BOR ANA SAYFA
 
BOR MİNERALİNİN
ÖZELLİKLERİ

Periyodik  sistemin  üçüncü  grubunun  başında  bulunan  ve atom  numarası  5  olan  bor  elementi, kütle numaraları 10 ve 11 olan iki kararlı izotopundan oluşur.

Bor,  yeryüzünde  toprak,  kayalar ve  suda  yaygın  olarak  bulunan  bir  elementtir.  Toprağın bor içeriği  genelde  ortalama  10-20  ppm  olmakla  birlikte ABD'nin  batı  bölgeleri  ve  Akdeniz'den Kazakistan'a  kadar uzanan  yörede  yüksek  konsantrasyonlarda  bulunur.  Deniz suyunda  0.5-9.6 ppm,  tatlı  sularda  ise  0.01  -  1.5  ppm aralığındadır.  Yüksek  konsantrasyonda  ve  ekonomik boyutlardaki bor  yatakları,  borun  oksijen  ile  bağlanmış  bileşikleri olarak  daha  çok  Türkiye  ve ABD'nin kurak, volkanik  ve hidrotemal aktivitesinin yüksek oduğu  olan  bölgelerde bulunmaktadır (Woods, 1994).

Tarihte  ilk  olarak  4000  yıl  önce  Babiller  Uzak  Doğu'dan boraks  ithal  etmiş  ve  bunu  altın işletmeciliğinde  de  kullanmışlardır. Mısırlıların  da  boru,  mumyalamada,  tıpta  ve  metalurji uygulamalarında kullandıkları bilinmektedir. İlk boraks kaynağı Tibet Göllerinden elde edilmiştir. Boraks; koyunlara bağlanan torbalarda Himalayalar'dan Hindistan'a getirilmiştir. Eski Yunanlılar
ve Romalılar boratları temizlik maddesi olarak kullanmıştır. İlaç olarak ilk kez  Arap doktorlar tarafından M.S. 875 yılında kullanılmıştır. Borik Asit 1700'lü yılların başında borakstan yapılmış,
1800'lü yılların başında ise elementer bor elde edilmiştir (Moseman, 1994).

Elementer bor 1808 yılında Fransız Kimyacı Gay-Lussac ile Baron Louis Thenard ve bağımsız olarak İngiliz kimyacı Sir Humpry Davy tarafından bulunmuştur.

Bor, biri amorf ve altısı kristalin polimorf olmak üzere, çeşitli allotropik formlarda bulunur. Alfa
ve beta rombohedral formlar en çok  çalışılmış olan kristalin polimorflarıdır. Alfa rombohedral strüktür 1200 °C'nin üzerinde bozulur ve 1500 °C'de beta rombohedral form oluşur. Amorf form yaklaşık 1000 °C'nin üzerinde beta rombohedrale dönüşür ve her türlü saf bor ergime noktasının üzerinde ısıtılıp tekrar kristalleştirildiğinde beta rombohedral forma dönüşür.Bor  elementinin  kimyasal  özellikleri  morfolojisine  ve  tane büyüklüğüne  bağlıdır.  Mikron ebadındaki amorf bor kolaylıkla ve bazen şiddetli olarak reaksiyona girerken kristalin bor kolay reaksiyona girmez. Bor yüksek sıcaklıkta su ile reaksiyona girerek borik asit ve   diğer ürünleri oluşturur.  Mineral  asitleri ile  reaksiyonu,  konsantrasyona  ve  sıcaklığa  bağlı  olarak yavaş  veya patlama şeklinde olabilir ve ana ürün olarak borik asit oluşur.

 

     Bor elementinin özellikleri

Özellik Değeri
Atom ağırlığı 10.811±0.005 veya 0.007
Ergime noktası 2190+20 °C
Kaynama noktası 3660  °C
Il genleşme katsayısı(25-1050 °C arası, 1 °C için) 5x106-7x106
Knoop sertliği 2100-2580 HK
Mohs sertliği (elmas-15) 11
Vickers sertliği 5000 HV










Kristal suyu içeren boratlar
Kernit (razorit), Tinkalkonit, Boraks (Tinkal,) Sborgit, Eakwrit, Probertit, Üleksit, Nobleit, Gowerit, Florovit, Kolemanit, Meyerhofferit, İnyoit, Preseit(pandermit), Tercit, Ginorit, Pinnoit, Kaliborit Kurnakavit, İnderit, Predorazhenskit, Hidroborasit, Larderellit, Ammonioborit, Veatçit, p-Veatçit.

    Ticari Önemi Olan Bor Mineralleri

Mineral

Formülü

% B2O3

Bulunduğu yer

Boraks

(Tinkal)

Na2B4O7.10H2O

36.6

Kırka,Emet,Bigadiç,

A.B.D

Kernit

(Razorit)

Na2B4O7.+H2O

51.0

Kırka, A.B.D., Arjantin

Üleksit

NaCaB5O9.8H2O

43.0

Bigadiç,        rka,       Emet,

Arjantin

Propertit

NaCaB5O9.5H2O

49.6

Kestelek, Emet, A.B.D

Kolemanit

Ca2B6O11.5H2O

50.8

Emet,     Bigadiç,      Küçükler,

A.B.D

Pandermit(Priseit)

Ca4B10O19.7H2O

49.8

Sultançayır, Bigadiç

Borasit

Mg3B7O13Cl

62.2

Almanya

Szaybelit

MgBO2(OH)

41.4

B.D.T. (Eski S.S.C.B.)

Hidroborasit

CaMgBO11.6H2O

50.5

Emet





















Boraks (Tinkal)

Tabiatta genellikle renksiz  ve saydam olarak bulunur. Ancak içindeki bazı maddeler nedeniyle pembe,  sarımsı,  gri  renklerde  de  bulunabilir.  Sertliği  2-  2.5,  özgül  ağırlığı  1.7  gr/cm3  B2O3 içeriği % 36.6 dir. Tinkal suyunu kaybederek kolaylıkla tinkalkonite dönüşebilir. Kille ara katkılı tinkalkoni ve  üleksit       ile  birlikte bulunur. Ülkemizde Eskişehir-Kırka yataklarından üretilmektedir.

Kernit (Razorit)

Tabiatta renksiz, saydam uzunlamasına iğne şeklinde küme kristaller şeklinde bulunur. Sertliği 3, özgül ağırlığı 1.95 gr/cm3 ve B2O3 içeriği %51'dir. Soğuk suda az çözünür. Kırka'da Na-borat kütlesinin alt seviyelerinde yer alır. Dünyada ise Arjantin ve A.B.D.'de bulunur.

Üleksit

Tabiatta  masif,  karnıbahar  şeklinde,  lifsi  ve  sütun  şeklinde  bulunur.  Saf  olanı,  beyaz  rengin tonlarındadır. İpek parlaklığında olanları da vardır. Genelde kolemanit, hidroboraksit ve probertit
ile  birlikte  teşekkül  etmiştir.  B2O3  içeriği  %  43'tür.  Ülkemizde  Kırka,  Bigadiç  ve  Emet yörelerinde, dünyada ise Arjantin'de bulunmaktadır.

Probertit

Kirli beyaz, açık sarımsı renklerde olup ışınsal ve lifsi şekilli kristaller şeklinde bulunur. Kristal boyutları 5 mm ile 5 cm arasında değişir. B2O3 içeriği % 49.6'dır. Kestelek yataklarında üleksit ikincil  mineral  olarak  gözlenir.  Ancak  Emet'te  tekdüze  tabakalı  birincil  olarak  ve  Doğanlar, İğdeköy bölgesinde kalın tabakalı olarak oluşmuştur.

Kolemanit

Monoklinik sistemde kristallenir. Sertliği 4-4.5, özgül ağırlığı 2.42'dir. B2O3 içeriği % 50.8'dir. Suda  yavaş,  asitte  (HCl)                                            hızla  çözünür.  Bor  bileşikleri  içinde  en  yaygın  olanıdır.  Türkiye'de Emet, Bigadiç ve Kestelek de, dünyada ise A.B.D.de bilinen birçok yatak vardır.

Pandermit (Priseit)

Beyaz renkte ve masif olarak teşekkül etmiş olup kireçtaşına benzer. Ülkemizde Sultançayırı ve
Bigadiç yataklarında Pandermit gözlenmektedir. B2O3 içeriği % 49.8'dir.

Hidroborasit

Bir  merkezden  ışınsal  ve  iğne  şeklindeki  kristallerin  rasgele  yönlenmiş  ve  birbirini  kesen kümeler halinde bulunur. Lifsi bir dokuya sahiptir. B2O3 içeriği % 50.5'tir. Beyaz renkte, bazen içerisindeki  impüritelere  bağlı  olarak  sarı  ve  kırmızımsı  renklerde  (arsenik  içeriğine  göre) kolemanit,  üleksit,  probertit,  tunalit  ile  birlikte  bulunur.  Ülkemizde  en  çok  Emet,  Doğanlar, İğdeköy yörelerinde ve Kestelek'te oluşmuştur.( Bu sayfadaki bilgiler DPT kaynağındandır ve yayını serbesttir http://ekutup.dpt.gov.tr/) 




 HABERLER
 DOSYALAR
 ENERJİ TASARRUFU
 ENERJİ FİRMALARI
 ENERJİ VERİMLİLİĞİ
 ÇEVRE
 VİDEO BLOG
 YENİLENEBİLİR ENERJİ
 ENERJİ İLANLARI

E-posta Aboneliği :


Haberlerimiz
e- postanıza gelsin

 
 
 
Toplam Ziyaretçi