Alternaturk Ana Sayfa
Norm Enerji Sistemleri
  GÜNEŞ ENERJİSİ   RÜZGAR ENERJİSİ   JEOTERMAL   DALGA ENERJİSİ   HİDROELEKTRİK  BİYOETANOL   ELEKTRİK  BOR  ÇOCUK
       
 
Dosyalar Ana Sayfa
YÜKSEK VERİMLİ MOTORLAR

Bu yazı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından, enerji verimliliğini erttırmak amacıyla hazırlanmıştır.
Üretilen toplam elektriğin yaklaşık yarısı, sanayi sektöründe kullanılan elektriğin ise yaklaşık üçte ikisi motorlar tarafından tüketilmektedir.
Bu da sanayide yüksek verimli motor kullanımının enerji maliyetinin düşürülmesinde ne kadar önemli olduğunu gösterir. Yüksek verimli motorların kullanımı aynı zamanda sera gazları salınımında ciddi azalmalara sebep olmakta ve enerjide dışa bağımlılığın azaltılmasına katkı yapmaktadır.

Tipik bir motorun satın alma maliyeti, o motorun toplam maliyetinin %2'sinden
Bile azdır. Enerji maliyeti ise toplam maliyetin %98'i olabilmektedir. Yani tipik bir motor
Ortalama 20 yıl olan çalışma ömrü boyunca satın alma maliyetinin 50 katından fazlasını
Tükettiği enerjinin maliyeti olarak ödetir. Başka bir deyişle, bir motorun bir kaç ayda
Tükettiği enerjinin maliyeti, o motorun satın alma maliyetine eşdeğerdir.
Ortalama bir motor, satın alma maliyetine eşdeğer enerjiyi 2 ayda tüketmektedir. Hatta 5000 YTL’ ye satın alınan bir motorun çalışma ömrü boyunca tükettiği enerjinin maliyeti 500,000 YTL'yi geçebilir. Ancak fabrika yöneticilerinin büyük çoğunluğu bunun farkında değildir ve motor alırken standart ve yüksek verimli motorların ilk maliyetindeki az bir farka
(genellikle %10 – %25 arası) tamah edip ileride bunun kat fazlasını ilave enerji maliyeti olarak ödemektedirler.
Bozulan eski motorları da ucuz olduğu için tekrar sardırmaktadırlar. Hâlbuki tekrar sardırılan eski motorların zaten düşük olan verimleri daha da düşebilmekte (her tamirde %0.5 kadar), ve tamirle sağlanan maliyet tasarrufu artan enerji tüketimi ile kısa sürede yok olabilmektedir. Eskisinin yerine alınacak olan yüksek verimli yeni bir motor ise ilave maliyetini tasarruf ettiği enerjiden kısa sürede ödeyecek, çalışma ömrü boyunca da enerji ve maliyet tasarrufu sağlamaya devam edecektir.
Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de sanayide motorların bakımı, tamiri ve yenilerinin satın alımından sorumlu kişilerin motor verimliliği ve motorların tükettiği enerjinin maliyetinin boyutu ile ilgili bilinç düzeyleri son derece düşüktür.  İlgili personelin motor verimliliği ile ilgili bilinç düzeyi acilen yükseltilmeli ve verimliliğin karar mekanizmasında önemli bir kıstas konumuna yükseltilmesi sağlanmalıdır. 


Verimlilik konusunda ön plana çıkmayan standart motorlar EEF3 sınıfında, verimlilikleri arttırılmış olanlar EFF2 sınıfında ve verimlilik açısından birinci sınıf olan en yüksek verimli motorlar ise EFF1 sınıfında yer almaktadırlar. Bazı çok uluslu firmaların karar vericileri bu gerçeği tüm netliğiyle anlamışlar ve arızalanan standart motorları en yüksek verimli olanları ile (EFF1 sınıfı) değiştirme kararı alıp bu kararı uygulamaya koymuşlardır. Sanayideki enerji fiyatlarının düşüklüğüne rağmen, yüksek verimli motorların ilave maliyeti kendisini genellikle 12 ay içinde amorti etmektedir. Enerji bilinci yüksek olan bu firmalar, yeni kurulan sistemlerde de yüksek verimli motorların kullanılmış olmasına dikkat etmektedirler.
Bir örnek vermek gerekirse, 20 hp gücündeki standart bir motorun verimi %88 civarındadır. Ama aynı güçteki yüksek verimli bir motorun verimi %91'e çıkmakta ve en yüksek verimli motorlarda bu değer %93'e ulaşmaktadır. Yani standart motorlar tükettikleri elektrik enerjisinin %12'sini ısıya dönüştürüp atık ısı olarak çevreye yayarken, en yüksek (premium) verimli motorlar bu %12'lik dilimin %5'lık kısmını kullanılabilir mekanik güce çevirip sadece %7'lik kısmı atık ısıya dönüştürmektedir.
Düşük atık ısı oranı motorun daha serin çalışmasını sağlayıp ömrünü uzatmakta ve motorun aşırı yükleme ve anormal işletme şartlarına daha iyi direnç gösterip elektrik akımı ve voltajındaki kalitesizliklere daha toleranslı olmasını sağlamaktadır. Verimli Motor
Ortalama %75 yük faktörü ile yılda 6000 saat çalışan 20 hp'lık bir motorun %88.3 verimli standart olanı yerine verimi %93.0 olan yüksek verimli olanının seçilmesi yılda 4102 kWh elektrik enerjisinin tasarrufunu netice verecektir. Türkiye'de her kWh elektrik üretiminde ortalama 0.60 kg CO salındığı dikkate alınırsa, yüksek verimli motor yılda yaklaşık 2.5 ton sera gazının atmosfere girmesini önleyecektir.
Enerji tasarrufu ve çevre katkısına ek olarak yüksek verimli motorlar daha yüksek güvenilirlikleri (ve dolayısıyla daha az arızalanıp üretim kaybına daha az sebep olmaları) ve daha düşük bakım masrafları ile de işletme maliyetlerini düşürürler.
Verimsiz motorların arızalandıklarında tamir edilerek ve sargılarının yenilenerek ömürlerinin süresiz olarak uzatılması yerine yüksek verimli yenileri ile değiştirilmesi pratiğinin artık yerleşmesi gerekmektedir. Bunun başarılması, sanayide davranış değişikliğinde bir devrim niteliğinde olacaktır.

Motorların büyük kısmı çalıştıracakları aletler ile beraber paketlenmekte ve müşteriler yeni aldıkları bir üründe nasıl bir motor kullanıldığını pek sorgulamamaktadır. Bu da motorlarda rekabetçi ortam içinde doğal olarak verimlilik yerine motorun ilk maliyetinin ön plana çıkmasına ve fiyatı genellikle %10 ila %25 arası daha ucuz olan standart motorların tercih edilmesine sebep olmaktadır. Bu alışılmış uygulamaya artık bir son verilmeli ve yeni motor alımında veya motor tahrikli yeni sistemlerin üretiminde sadece yüksek verimli motorlar dikkate alınmalıdır.
Arızalanan standart verimli bir motor tamir edileceği veya tekrar sarılacağı zaman da yüksek verimli motorlar göz önünde bulundurulmalıdır. Hala iş gören eski ama düşük verimli motorlar yenileri ile değiştirileceği durumlar da yüksek verimli motorları hatırlanması gereken zamanlardır. Eğer mevcut motor daha evvel tekrar sarılmışsa veya aşırı büyük ise ve dolayısıyla düşük yükte kullanılıyorsa bu daha da böyledir.

Örnek:    75-kW (100-hp)'lık 1500 dev/dak'da çalışan eski bir motor, yine aynı devirde çalışan yeni bir yükseltilmiş verimli (EFF2) standart motor ile veya yüksek verimli (EFF1) motor ile değiştirilecektir. Mevcut motor %75 yük faktörü ile yılda 6000 saat çalışmaktadır. Standart motorun verimi %93.6, yüksek verimli motorun verimi is %94.8'tir. Eğer standart ve yüksel verimli motorların KDV dahil fiyatları sırasıyla
4210 ve 5240 YTL ve elektriğin birim maliyeti 0.12 YTL/kWh ise, yüksek verimli motorun sağlayacağı yıllık enerji ve maliyet tasarrufunu ve ilave maliyetin basit geri ödeme süresini hesaplayınız.

Bu ve benzeri hesaplar aşağıdaki formülleri kullanarak kolayca yapılabilir:

Enerji Tasarrufu  = kW×Yük faktörü×işletme saati×(1/std–1/ver)
= 75 × 0.75 × 6000 ×  (1/0.936 – 1/0.948) = 4564 kWh/yıl

Maliyet Tasarrufu  = Enerji tasarrufu × Enerji fiyat
=  (4564 kWh/yıl)(0.12 YTL/kWh) = 548 YTL/yyl

Geri Ödeme Süresi  =  (Yatırım maliyeti)/(Enerji maliyet tasarrufu)
=  (5240 – 4210)/548 = 1.9 yıl =   23 ay

 

Yani verim farkı sadece %1.2 olan yüksek verimli motor 1030 YT'lik maliyet farkını ilk iki yılda tasarruf ettiği enerjiden ödeyecek ve sonra da işletmeye her yıl 548 YTL tasarruf ettirmeye devam edecektir. Enerji fiyatları arttıkça da yıllık tasarruf edilen miktar artacaktır. Ayrıca, yüksek verimli motor yılda 2740 kg CO 'nun atmosfere salımını engelliyerek sera etkisini azaltıcı etki yapacaktır . Standart motorun 20 yıllık ömrü boyunca tüketeceği enerjinin toplam maliyeti ise:

Toplam Enerji Maliyeti  =  (kW×Yük faktörü×işletme saati/std) × Enerji fiyatı
=  (75 × 0.75 × 6000/0.936) × 0.12 = 43,270 YTL/yıl

Görüldüğü gibi fiyatı 4210 YT olan bu motor, yılda alış maliyetinin 10 katından fazla enerji kullanmaktadır. 75 kW güç gurubundaki bir motorun ortalama ömrü 25 yıl civarındadır ve bu motorun çalışma ömrü boyuca tükettiği enerjinin maliyeti bir milyon YTL'nin üzerinde olacaktır. Motor verimindeki küçük farklar bile ciddi enerji ve maliyet tasarrufuna sebep olabilir ve yatırımın hızla geri dönmesini sağlayabilir.  
Eğer çalışmaya devam eden eski motorun verimi %90 ise ve yılda sadece 3000 saat çalışıyor ise, benzer bir hesapla kolayca gösterilebilir ki bu motor yüksek verimli motor ile değiştirilmesi durumunda 5240 YTL'lik maliyetini 11 ayda tasarruf ettiği enerjiden geri ödeyecektir.
Yüksek Verimli Motorların Sağladığı Enerji ve Maliyet Tasarrufu
Verili Motor Tablosu

1- Motor verimi için verilen nümerik değerler standart (EFF3 grubu) motorlar için en yüksek, yüksek verimli (EFF1 grubu) motorlar için de en düşük değerlerdir. Spesifik verim değerleri firmadan firmaya değişir. Kaynak: C.E.M.E.P., http://www.cemep.org/cemep/organization/lvac/English.pdf
2- Yıllık enerji tasarrufu = kW×Yük faktörü×işletme saati×(1/  ver – 1 / std )
3- Yıllık maliyet tasarrufu = Yıllık enerji tasarrufu×enerji birim fiyatı
4- Kabuller: Yük faktörü 1.0; yıllık kullanım süresi 6000 saat; elektrik birim fiyatı 0.12 YTL/kWh.
Devamı >> Motorlarda Enerji Tasarrufunu Daha da Arttırmak >>




 HABERLER
 DOSYALAR
 ENERJİ TASARRUFU
 ENERJİ FİRMALARI
 ENERJİ VERİMLİLİĞİ
 ÇEVRE
 VİDEO BLOG
 YENİLENEBİLİR ENERJİ
 ENERJİ İLANLARI

E-posta Aboneliği :


Haberlerimiz
e- postanıza gelsin

 
 
 
Toplam Ziyaretçi